Vanaf 1 januari 2026 moet elk gebouw dat een verwarmings- of aircosysteem heeft met een nominaal vermogen van 290 kW of meer, over een gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) beschikken. Hoewel het een verplichting, voortvloeiend uit de EPBD II, levert GACS een positieve bijdrage levert aan de het comfort en energieprestatie van het gebouw.
Vertel ook het waarom
Ben Veenstra is consultant gebouwautomatisering bij SPIE en tevens lid van de werkgroep GACS die vanuit Techniek Nederland, TVVL en FHI is opgezet. Voor de leden van Techniek Nederland verzorgde hij eerder dit jaar een presentatie over wat de GACS-verplichting feitelijk betekent. “Ik vind het belangrijk dat wij, als installateurs en technisch dienstverleners, de context kennen. Waarom moeten we bij onze klanten aandacht hieraan schenken? Dat moet duidelijk zijn als je het gesprek aangaat. Een GACS is in de eerste plaats een van de functionele tools uit de hele EPBD-regelgeving. Het doel van de EPBD is drieledig; het energiegebruik terugdringen, de CO2-uitstoot verkleinen en het gebruik van fossiele brandstoffen uitfaseren. Deze uitgangspunten moeten de boventoon voeren als we in gesprek gaan over het implementeren en/of installeren van een GACS. Het GACS is het middel dat zorgt voor een verbetering van de energieprestatie van de systemen in het gebouw met als doel het verlagen van het energieverbruik. En dat doel gaat verder dan het nalopen en afvinken van controlelijsten.”
Eerst uitgangspunten formuleren
“Een GBS, een traditioneel gebouwbeheersysteem, is reactief. Door het toevoegen van het controledeel wordt het systeem dynamischer en ben je in staat proactief te handelen.” Veenstra weet dat in veel gebouwen het controlegedeelte van het systeem nog deels of volledig ontbreekt. “Maar uiteindelijk zegt het plaatsen en inrichten van een GACS nog niets over de gewenste performance van een gebouw. Het is belangrijk dat de uitgangspunten voor comfort, gebruik, duurzaamheid, energie verbruik en rendementen vooraf zijn vastgelegd. Wat wil de eigenaar met het GACS bereiken? Natuurlijk wil hij het energiegebruik optimaliseren, maar wij werken ook in gebouwen waar het borgen van een bepaald binnenklimaat minstens zo belangrijk is. Voor sommige ruimtes zelfs nog belangrijker dan energiegebruik. Daarom moet een opdrachtgever aan de voorkant eerst een gewenste prestatie formuleren en een vertrekpunt vaststellen. Daarna kan een technisch dienstverlener met het GACS een regeling ontwerpen die ook toetsbaar is aan de gestelde eisen. Vanuit de data en informatie die een GACS levert, werken we toe naar kennis en inzicht, om uiteindelijk met die wijsheid voor dat gebouw en zijn gebruikers impact te kunnen maken.”
Continu blijven optimaliseren
“Uiteindelijk is dit een proces dat zich steeds herhaalt. Als je bij optimaliseren bent aangekomen, kun je opnieuw doelstellingen SMART maken en je standaard aanscherpen, waarna de bovenstaande stappen zich herhalen. Zo blijf je de kwaliteit verbeteren.
