GACS: Gebouw Automatiserings- en Controle Systeem

Een Gebouw Automatiserings- en Controle Systeem (GACS) helpt om het maximale uit een gebouw te halen. Het kan worden ingezet voor het verhogen van het gebruikerscomfort, het verlagen van de energievraag en het zorgt dat installaties duurzaam en betrouwbaar blijven presteren. Het resultaat: lagere operationele kosten, een toekomstbestendig pand en een prettig binnenklimaat. Door nu al aan de slag te gaan, voorkom je verrassingen en zet je een stap richting een duurzamer en efficiënter gebouwbeheer. Vanaf 31 december 2025 is er een GACS-verplichting voor utiliteitsgebouwen met een koel- of verwarmingssysteem van minimaal 290 kW nominaal vermogen. Deze maatregel is bedoeld om de energieprestatie van gebouwen structureel te verbeteren. 

Met de grote hoeveelheid informatie dat te vinden is over GACS kan het lastig zijn om efficiënt de belangrijkste punten in kaart te krijgen. Daarom beantwoorden wij een aantal veel gestelde vragen over GACS. Zijn er nog andere vragen die onbeantwoord blijven? Neem dan gerust contact met ons op! 

Wie wordt er verantwoordelijk gehouden voor de GACS-verplichting?

Volgens de wetgeving is de gebouweigenaar eindverantwoordelijk voor het voldoen aan de GACS-verplichting. Als huurder van een pand is het natuurlijk aan te raden om proactief hierover met de verhuurder in gesprek te gaan, aangezien de resulterende verbeteringen in gebouwprestaties significante voordelen voor de huurder bevatten. Verder geldt er voor grote bedrijven een EED-audit plicht (Energy Efficiency Directive). Met het in werking hebben van een GACS is het invullen van deze audit een stuk gemakkelijker! Daarbij kan de huurder in sommige gevallen ook verplicht worden tot het inzetten van erkende maatregelen. Kortom: het implementeren van een GACS brengt voor beide partijen (huurder en verhuurder), belangrijke voordelen met zich mee.

Zit er overlap tussen GACS en de Erkende Maatregelen Lijst? 

In het Bbl (Besluit bouwwerken leefomgeving) is de energiebesparingsplicht omschreven voor gebouwen die per jaar meer dan 50.000 kWh aan elektriciteit en 25.000 m3 aardgasequivalenten verbruiken. Het komt erop neer dat met deze verplichting energiebesparende investeringen die binnen vijf jaar kunnen worden terugverdient, verplicht moeten worden uitgevoerd. Om deze investeringen goed in kaart te brengen heeft het RvO de Erkende Maatregelen Lijst (EML) opgesteld. Sommige maatregelen uit de EML hebben direct een overlap met GACS. Zo wordt vanuit EML het implementeren van een Energieregistratie- en Bewakingssysteem (EBS) verplicht, waarbij een GACS een erkend EBS is. Dit wil niet zeggen dat elk EBS een GACS is! Hieronder zijn een aantal andere componenten met overlap gedefinieerd:

• Het gebruiken en inregelen van een klokprogramma voor warmteafgifte en/of distributie;
• Het toepassen van een frequentieregeling op pompen binnen zowel koeling als verwarmingssystemen;
• Het toepassen van een regeling op verlichting om te voorkomen dat deze aan staat buiten gebruikerstijden. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van een automatische detectie regeling. 

Zijn er utiliteitsgebouwen die op de GACS-verplichting een uitzondering krijgen? 

De enige uitzonderingen die gelden zijn gekoppeld aan de criteria van opgesteld vermogen van koel- en verwarmingssystemen. Dit betekent dat alle utiliteitsgebouwen die aan deze criteria voldoen wettelijk verplicht worden om een GACS in werking te hebben binnen de opgelegde tijd (vóór 2026 met een nominaal vermogen > 290 kW). Onder utiliteitsgebouwen vallen alle gebouwen die geen woonbestemming als functie hebben. Voorbeelden hiervan zijn:

• Kantoorgebouwen van bedrijven;
• Openbare overheidsgebouwen;
• Fabrieken en magazijnen;
• Ziekenhuizen en zorginstellingen;
• Scholen en gymzalen;
• Hotels, restaurants en zwembaden. 

Let op: ook monumentale gebouwen zonder woonbestemming moeten hier aan voldoen! 

Is er subsidie beschikbaar voor GACS? 

Voor GACS is er geen specifieke subsidieregeling opgesteld. Waar wel rekening mee gehouden kan worden is het is de Energie-investeringsaftrek (EIA). Deze fiscale regeling maakt het mogelijk om 40% van bepaalde energiebesparende investeringen af te trekken van de fiscale winst van het bedrijf in kwestie. Een voorwaarde is dat het totaal bedrag van de investering minimaal € 2.500 moet zijn. Daarbij is er een maximum gesteld per kalenderjaar van € 151 miljoen. Een investering die bijvoorbeeld in aanmerking komt voor regeling en aansluit bij de functionaliteiten van een GACS, is het implementeren van individuele ruimteregelaars en aanwezigheidsdetectie.

Wat zijn concreet de voordelen en kansen van een GACS? 

Het in werking hebben van een op maat ingezette GACS brengen vele voordelen met zich mee. Hieronder hebben we er een aantal op een rijtje gezet:

• GACS is erop gericht om je gebouwsystemen energie-efficiënter te laten werken met als uitgangspunt het gebouw comfortabel, veilig en gezond te laten functioneren. Dit resulteert in een lagere energievraag en kosten;
• Door het actief monitoren van het binnenmilieuklimaat worden klimaatregelingen geoptimaliseerd. Dit resulteert in een verbeterd comfort en vermindering van klachten vanuit gebouwgebruikers;
• Hogere betrouwbaarheid van gebouwsystemen dankzij voorspellend onderhoud en monitoring van systeemrendementen. Dit resulteert in minder onverwachte storingen en een langere levensduur van installaties;
• Door inzet van een GACS functioneert jouw gebouw direct energie-efficiënter. Dit draagt bij aan de verduurzamingsdoelstellingen van jouw pand;
• Het dynamisch inzetten van gebouwdata verbetert rapportages en maakt GBS-auditlogging en KPI-analyses inzichtelijk. Zo zorg je ervoor dat jouw gebouw toekomstbestendig is;
• De Scope 14 en EPBD keuringen voor verwarmings- en koelsystemen komen te vervallen.